دکتر معین اولین فارغ‌التحصیل دوره‌ی دکتری ادبیات فارسی در ایران بود. او از ابتدای تالیف لغت‌نامه‌ی دهخدا در سال ۱۳۲۵ در کنار علی‌اکبر دهخدا بود، سال ۱۳۳۴ ریاست امور علمی سازمان لغت‌نامه را برعهده گرفت و از سال ۱۳۳۶ تا سال ۱۳۴۵ ریاست این سازمان را برعهده داشت. دکتر معین را از زبان دختر او، دکتر مهدخت معین، استاد زبان و ادبیات فارسی بیشتر بشناسیم.
پدر وقتی با مرحوم «عبدالرحیم جعفری» رئیس انتشارات «امیرکبیر» قرارداد چاپ فرهنگ را امضا کردند، ۲۰ سال بود که روی فرهنگ کار کرده بودند و فیش‌های بسیاری - گویا یک میلیون و ۳۰۰ هزار فیش - گردآوری کرده بودند. در واقع آغاز این کار قبل از همکاری با علامه دهخدا و کار لغت‌نامه بوده است. از ۱۳۳۸ (سال انعقاد قرارداد) تا ۱۳۴۵ (شروع بیماری)، مدت ۷ سال دیگر کار کردند که روی هم ۲۷ سال می‌شود. ایشان بسیاری از روزها ۱۸ ساعت کار می‌کردند.»
مکرر شاهد این مسئله بودیم که اگر تلفظ یا معنی کلمه‌ای را از کسانی حتی افراد کم‌سواد یا بی‌سواد می‌پرسیدند یا می‌شنیدند، به نام آنها ثبت می‌کردند. این مسئله بسیار اهمیت دارد. به‌خصوص در شرایطی که با وجود منابع اطلاعاتی پیشرفته و امکان دسترسی عمومی به کارهای تحقیقاتی و منابع و مآخذ، هنوز سرقت ادبی و علمی بسیار شایع است.»
هر مشکلی که در ادبیات داشتم غالباً از مادر می‌پرسیدم و همیشه پاسخ درست می‌دادند. اما در درس‌های ریاضی، فیزیک، شیمی و علوم طبیعی به پدر مراجعه می‌کردم و ایشان همیشه راهنمایی می‌کردند. یک‌بار مسئله‌ی جبر، معادله‌ی دومجهولی مطرح بود که حل نمی‌شد. هرچه با همکلاسی‌ها تماس گرفتم حل نشد. پدر که تلفن‌های مرا می‌شنید، به من گفت مسئله چیست؟ با خود فکر کردم: دیگر این یکی را پدر نمی‌تواند حل‌کند. مسئله را به ایشان دادم. چند لحظه فکر کردند و حل کردند. روز بعد در مدرسه و گفت‌وگو با دبیر ریاضی دانستم که راه‌حل پدر اصلا شناخته شده نیست و پدر راه‌حل را شخصا ابداع کرده‌است. ایشان غیر از ادبیات، اطلاعات وسیعی در رشته‌های علمی مثل ریاضیات، فیزیک، شیمی، علوم طبیعی، اصطلاحات موسیقی و... داشتند.»
محمد معین ۹ آذر سال ۱۳۴۵ در دفترش در دانشکده‌ی ادبیات دچار سکته‌ی مغزی شد. او تا پنج سال بعد در حالت اغما بود و درنهایت ۱۳ تیر ۱۳۵۰ از دنیا رفت و در آستانه اشرفیه به خاک سپرده شد.
نقل‌قول‌های دکتر مهدخت معین از گفت‌وگوی ایشان با روزنامه‌ی «همشهری» انتخاب شده‌اند.