به گزارش روابط عمومی باغ کتاب تهران، نخستین نشست از سلسه نشست‌های «عصر موسیقی نوجوان» با موضوع «رسانه-موسیقی-نوجوان» روز چهارشنبه ۲۴ مردادماه در باغ کتاب تهران برپا شد. این نشست با سخنرانی محمد صادق باطنی مدیر شبکه کودک و نوجوان، احسان شاه قاسمی پژوهشگر و استاد دانشگاه و با میزبانی پدرام جوادزاده پژوهشگر حوزه موسیقی برگزار شد.
در ابتدای نشست، احسان شاه قاسمی در پاسخ به سؤالی درباره نسبت بین موسیقی، هویت و تربیت گفت: مصرف موسیقی، هویت فرهنگی و هویت‌یابی ارتباط مستقیم دارند. ما هویت فرهنگی غنی‌ای داریم و موسیقی سنتی ما پر از رمز و راز است؛ هرچند که فهم بخشی از این موسیقی به دلیل رشد مغزی برای کودکان و نوجوانان ممکن نیست.
وی با اشاره به گرایش نوجوانان به موسیقی «کی پاپ» و غربی گفت: نباید تصور کرد اتاق فکری وجود دارد که می‌خواهد نوجوانان را به سمت نوع خاصی از موسیقی سوق بدهد. این موسیقی در داخل کشور مصرف کننده و متقاضی دارد و با وجود برخی سبک زندگی‌ها، این مسئله اجتناب‌ناپذیر است.
محمد صادق باطنی مدیر شبکه کودک و نوجوان نیز در پاسخ به مسئله ارتباط موسیقی و هویت گفت: نوجوانی سن کشف هویت و پاسخ به سوال من کیستم است. هویت در قدیم امری تحمیلی و شناسنامه‌ای بود؛ اما با تغییر ابزار شناختی، نوجوان هویتش را خودش انتخاب می‌کند. نوجوانان در شبکه‌های اجتماعی نوعی از زیست اجتماعی را تجربه می‌کنند که نسل قبل فاقد آن بوده است. برای مثال کسی که 10 هزار فالوور دارد در شهر جدید خود فرمانروایی می‌کند. مفهوم هویت به وسیله امکانات زندگی شبکه‌ای باز تعریف شده است.
وی ادامه داد: نوجوانان امروز هوادارانی حرفه‌ای هستند. آن‌ها هویت خود را با شکل‌گیری پل ارتباطی هواداری و بر اساس بسته هویتی شکل می‌دهند. آنچه موسیقی را از سایر ابزارهای ارتباطی جدا می‌کند، توان رمزآلود در خلق شبکه‌های هواداری و بسته‌های هویتی است که نوجوانان جان خود را برای آن می‌گذارند.
در ادامه گفت‌و‌گو شاه‌حسینی در پاسخ به سوال چیستی هویت و هواداری گفت: رفتار هواداران سلبریتی‌ها، شبیه پیروان دینی جدید است. اگر این‌ها نفی شوند شما را مستحق ناسزا می‌دانند. گاهی می‌بینیم که نوجوانان ما دچار بد رفتاری می‌شوند، به‌خصوص در زمان حمله مجازی به افرادی که باورهای هواداری آن‌ها را به چالش می‌کشند. کودکان و نوجوانان نباید قبل از ۱۸ سالگی تلفن همراه داشته باشند، چرا که باید ساعاتی در روز تخیل کنند. نوجوانی سن تفریح و ورزش است اما بسیاری از نوجوانان در حال نوشتن کامنت‌های نفرت‌پراکنی هستند. هرچند همین مسئله مظلومیت و بی‌فاع بودن آن‌ها را نشان می‌دهد.
باطنی در ادامه بحث ارتباط بین هویت و هواداری گفت: بیش از ۷۶ درصد از کودکان ۵ ساله وقت خود را با موبایل می‌گذرانند. ابزار شناختی نوجوانان نیز تغییر کرده است. شناخت نسلی که با کتاب، تلویزیون و موبایل پرورش پیدا کرده با یکدیگر متفاوت است. تغییر ابزار شناختی باعث شده است که به موازات هویت حقیقی، هویت مجازی نیز داشته باشیم. همچنین این نسل با بمباران اطلاعاتی مواجه است که این مسئله باعث شده است تا نتوانند خواسته‌های خود را مدیریت کنند. برای همین در این سال‌ها مفهومی به نام «اقتصاد توجه» به وجود آمده است.
در ادامه شاه‌حسینی درباره میزان تأثیرپذیری نوجوانان از فضای مجازی گفت: دولت موظف است که بهترین بخش فرهنگ را برجسته کند؛ بنابراین مدیران فرهنگی باید از قشر جوان باشند. مدیرانی که درکی از شبکه‌های اجتماعی ندارند برای سیاست‌گذاری مناسبت نیستند. باید با جوانان آگاهانه صحبت کنیم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: تأثیر فرهنگی سلبریتی‌ها غیر قابل انکار است. اثر آن‌ها بر تجارت و خرید بسیار زیاد است. اگرچه امپریالیسم فرهنگی و برخی تصمیمات غلط در داخل کشور بر این مسئله تأثیرگذار است، اما اولویت ما باید اصلاح محیط خانه باشد.
باطنی نیز با اشاره به دلایل محبوبیت «کی پاپ» و گروه BTS گفت: یکی از دلایل محبوبیت این گروه بیان قصه‌های عامه‌پسند و مجذوب کننده است. یکی از جدی‌ترین مخاطبان این گروه، دختران 9 تا 15 سال هستند. عمده محتوای موسیقی این گروه موضوعاتی همچون امید، تنوع در رنگ و سبک موسیقی، ارتباط مداوم با مخاطب، کامل بودن بت‌ها و ظاهر خوانندگان است.
شاه حسینی با اشاره به راهکارهای تقویت ذائقه موسیقایی نوجوانان گفت: اگر ما ضعیف باشیم مورد تهاجم قرار می‌گیریم. باید موسیقی و آواز ایرانی را به کودکان آموزش بدهیم. باید یک درس در حوزه موسیقی در مدرسه داشته باشیم؛ در این صورت حتی اگر خوششان نیاید، حداقل تفاوت موسیقی قوی و ضعیف را متوجه می‌شوند. اینکه نمونه ایرانی این گروه‌ها را درست کنیم لزوماً راه خوبی نیست و در سال‌های گذشته نیز چنین کارهایی شکست خورده است.
وی ادامه داد: باید واقع‌بین باشیم و بدانیم که امکان مقابله با فرهنگ شهرت وجود ندارد. باید سواد رسانه‌ای را بالا ببریم و نوجوان را آگاه و با صداقت با آن‌ها برخورد کنیم. همچنین مسئولان فرهنگی باید شخصیت‌های ارزشمند جامعه را با سلبریتی‌ها جایگزین کنند، حتی اگر تمام مواضع آن شخصیت‌ها را قبول نداشته باشند.
باطنی نیز با اشاره به راهکارهای تغییر ذائقه موسیقایی نوجوانان گفت: باید برای تقویت ذائقه موسیقایی جوانان بسته و برنامه‌ریزی داشته باشیم. خوب است که به کودکان ردیف‌های آوازی را آموزش دهیم و گوش آن‌ها را تربیت کنیم. تأثیر این کار در سنین بالاتر مشخص می‌شود.
مدیر شبکه کودک و نوجوان ادامه داد: BTS و «بیلی آیلیش» در جای خالی ما قرار می‌گیرند. وقتی فرزندان ما احساس درک نشدن دارند، این گروه‌ها برای آن‌ها جذاب‌تر می‌شود. باید قبل از اینکه نوجوانان با این گروه‌ها مواجهه داشته باشند در کنار آن‌ها بود و پا به پای آن‌ها حرکت کرد. پس این مسئله باید در خانه چاره‌جویی شود.
مدیر شبکه کودک و نوجوان ادامه داد: اگر فرزند شما طرفدار این نوع از موسیقی شد، به مقدسات او توهین نکنید چرا که پل‌های ارتباطی شما با او قطع می‌شود. با فرزندان خود به صورت مدیریت شده همراهی کنید. درباره رویاهایی که این گروه‌ها ارائه می‌دهند صحبت و نمونه‌های ایرانی آن را معرفی کنید.
باطنی گفت: درباره مضمون و فرم این موسیقی با فرزندان خود صحبت و آن را با یک اثر سالم مقایسه کنید. نکات مثبت و منفی آن را بررسی کنید. این جریان‌های موسیقی در جای خالی ما حضور دارند. باید آغوش گرم و محبت را به فرزندان خود بازگردانیم و جای خالی خود را پر کنیم.