به گزارش روابط عمومی باغ کتاب تهران، تعزیه نمایشی ایرانی – اسلامی است که در آن روایتی از واقعه کربلا به مخاطب ارائه می‌شود. هرکدام از بازیگران این نمایش نقش شخصیت‌های تاریخی مؤثر در این رویداد را ایفا می‌کنند. این نمایش آیینی از سویی در دوران پیش از اسلام و از طرفی دیگر در تاریخ اسلام و وقایع آن ریشه دارد.
باغ کتاب تهران امسال نیز مانند 3 سال گذشته گذشته میزبان اجرای این هنر آیینی به مدت 10 شب، از 28 تیر ماه تا 4 مرداد ماه و همچنین در تاریخ‌های 7 و 8 مرداد ماه میزبان اجرای تعزیه به سرپرستی سید محسن هاشمی و با مشارکت همراه اول است.
سید محسن هاشمی عضو هیئت مدیره انجمن تعزیه ایران، 42 سال است که تجربه اجرای تعزیه داشته و فعالیت خود را در 8 سالگی از طفل‌خوانی آغاز کرده و این هنر را در نقش‌های مختلفی همچون طفل خوانی، علی اکبر خوانی، شهادت خوانی و امام خوانی ادامه داده است. در ادامه گفت‌و‌گو با این هنرمند تعزیه درباره تجربه اجرا و مخاطب باغ کتاب را می‌خوانید:
کدام مجالس را در باغ کتاب اجرا می‌کنید و دلیل انتخاب این مجالس چیست؟
مجالسی که در باغ کتاب اجرا می‌کنیم شامل تعزیه‌های پیش واقعه، تعزیه واقعه و تعزیه‌های پس واقعه می‌شوند که هرکدام را بر مبنای آداب و رسومی که درباره زمان اجرای آن‌ها وجود دارد، اجرا می‌کنیم.
در دهه محرم طبق روال مرسوم 10 مجلس تعزیه را تقدیم مخاطبان باغ کتاب می‌کنیم. مجلس شهادت شاهچراغ، مجلس شهادت غلام ترک، مجلس شهادت وهب نصرانی، مجلس فضل و فتاح، مجلس شهادت مسلم بن عقیل (ع)، مجلس شهادت حر ریاحی، مجلس شهادت حضرت علی اکبر (ع)، مجلس شهادت حضرت قاسم (ع)، مجلس شهادت حضرت ابوالفضل (ع)، مجلس شهادت امام حسین (ع) و مجلس بازار شام.
از تجربه اجرای تعزیه در فضای مدرنی مانند باغ کتاب بگویید.
خاستگاه تعزیه تکایا هستند. اما از آنجایی که متأسفانه در تهران تکیه و فضایی ثابت برای اجرای نداریم، یا نهایتاً 2 یا 3 تکیه برای ایام محرم داریم، چاره‌ای جز اجرای تعزیه در پارک‌ها یا سالن‌های آمفی تئاتر وجود ندارد. این مسئله نیازمند تلاش مسئولان فرهنگی شهر برای تدارک فضایی ثابت برای اجرای تعزیه است.
حالا که فضای مناسبی برای تعزیه نیست، باید حضور در فضاهایی مانند باغ کتاب را به فال نیک بگیریم و در همین فضاها، این هنر ایرانی اسلامی را به مردم معرفی کنیم.
چه تجربه از برخورد مخاطبان باغ کتاب با اجرای تعزیه دارید؟
در 2،3 سال گذشته بازخورد‌های خوبی از مخاطب باغ کتاب گرفته‌ایم. در کنار افرادی که مخاطبان قدیمی تعزیه و روضه هستند یا کم و بیش با آن آشنایی دارند، افرادی بوده‌اند که به گفته خودشان برای اولین بار است که در مجلس تعزیه حضور پیدا می‌کنند. این هنر آیینی برای این افراد بسیار جالب بوده و مات و مبهوت به اجرا نگاه می‌کنند. پیش آمده است که افراد پس از اینکه خودشان تعزیه را تماشا می‌کنند، فرزندان خود را هم برای تماشای تعزیه به باغ کتاب می‌آورند.
اجرای تعزیه در فضای پر رفت‌و آمد باغ کتاب چه چالش‌هایی دارد؟
وقتی مخاطبی زبان تعزیه را نمی‌شناسد، ما وظیفه و مسئولیتی سنگین‌تر داریم؛ چرا که در تعزیه بعضی چیزها نماد است. ما باید نمادها را به مردم بشناسیم. مثلاً رنگ‌ها نماد و سمبل هستند. معمولاً قبل از شروع مراسم توضیحاتی درباره این هنر ایرانی-اسلامی به مخاطب می‌دهیم تا متوجه شود که ماجرا از چه قرار است.
علاوه بر این، امروزه زندگی مردم درگیر سرعت شده است و کسی کمتر فرصت می‌کند 2،3 ساعت پای اجرای تعزیه بنشیند. اما اگر کسی 20 دقیقه از زمان خود را برای آشنایی با این ایرانی-اسلامی اختصاص دهد، برای ما ارزشمند است.
البته ما تجربه اجرای تعزیه برای مخاطب خارجی هم داشته‌ایم و به طرز جالبی با آن ارتباط برقرار و نمادهای آن را درک کردند.
از اجرای تعزیه برای مخاطب خارجی گفتید، در چه کشوری تجربه اجرای تعزیه را دارید؟
توفیق داشتیم که در جشنواره بین المللی تئاتر صحرایی تونس نمایش «شبیه واقعه» را اجرا کنیم. این نمایش میدانی بر اساس تعزیه حر بن یزید ریاحی و سرگذشت ایشان در واقعه کربلا ساخته و اجرا شد. گروه ما توانست رتبه اول را در بین گروه‌هایی از 22 کشور از جمله ایران در شهر گردشگری نویّل تونس به‌دست آورد که افتخاری برای جامعه شبیه خوانی بود.