علی شاکر
روزنامه‌نگار و پژوهشگر هوش مصنوعی
زمانی برای دریافت اخبار می‌بایست منتظر می‌نشستی جلو صفحه‌ی سیاه و سفید تلویزیون تا زنگ و آنونس اخبار به صدا در بیاید. ولی امروز خبرها همه‌جا ما را دنبال می‌کنند.
من و همکاران روزنامه‌نگارم همین که گوشی خود را باز می‌کنیم، چند خبر با شیطنت می‌پرند بیرون ولی این روزها همین خبرها می‌گویند که ما ممکن است وجودمان بی‌فایده باشد. چون همین حالا هوش مصنوعی در کارهای تکرارشونده و محاسبات الگوریتمی از ما سریع‌تر و دقیق‌تر عمل می‌کند.
موضوع این یادداشت، احتمال بیکار شدن روزنامه‌نگاران نیست، بلکه می‌خواهم بگویم که در زمانه‌ی فرزندان ما، احتمالاً کار روزنامه‌نگاری به شکل امروزی نیست و ربات‌ها خیلی بهتر از آدم‌ها اخبار را جمع‌آوری، پردازش و منتشر می‌کنند.
حالا سوال اینحاست که فرزندان ما با کمک چه نوع اطلاعاتی می‌توانند از افتادن در تله‌های رسانه‌های آینده خلاص شوند؟
آموزش مهارت‌های دیجیتال
آموزش مهارت‌های دیجیتال به کودکان از سنین پایین می‌تواند آنان را برای استفاده بهینه از فناوری‌های هوشمند آماده کند. والدین می‌توانند با معرفی نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های آموزشی، کودکان را با اصول اولیه برنامه‌نویسی، تحلیل داده‌ها، و استفاده از هوش مصنوعی آشنا کنند.
1. تشویق به تفکر انتقادی
به بچه‌ها بیاموزیم هر آنچه از رسانه‌ها می‌بینند یا می‌شنوند باور نکنند بلکه به کمک تفکر انتقادی ابتدا این پیام‌ها را مزمزه کنند. بچه‌ها باید بتوانند اطلاعاتی را که از هوش مصنوعی می‌گیرد ارزیابی کند و صحت و سقم آن را بسنجند. این مهارت می‌تواند از فرزندان‌مان برابر اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده محافظت کند.
2. نظارت و همراهی
محروم کردن بچه‌ها از ابزارها و پلتفرم‌های هوشمند فایده‌ای ندارد. با آنان در این فضا هم‌بازی شویم و راجع به همین بازی مشترک گفت‌وگو کنیم. به این ترتیب می‌توانیم بدون اینکه او حس کند دارید کنترلش می‌کنید، روی رفتارها و کردارهایش نظارت داشته باشیم.
3. آموزش شناسایی پیام‌های جعلی و اطلاعات نادرست
به فرزندان خود آموزش دهیم چگونه پیام‌های جعلی و اطلاعات نادرست را تشخیص دهند. مثلاً به بچه‌ها بگوییم که پیش از باور کردن پیام، منبع آن را چک کند، آیا ادعای پیام منطقی است؟ آیا وبسایت دیگری هم آن را منتشر کرده است؟ همچنین، والدین باید به فرزندان خود توضیح دهند که چگونه می‌توانند نشانه‌های یک خبر جعلی را شناسایی کنند. برای نمونه دیگر نباید گول «منبعی که خواست نامش فاش نشود» را بخوریم. چون به این واسطه می‌تواند بسیاری از اطلاعات جعلی را منتشر کرد.
4. توسعه مهارت‌های امنیت سایبری
والدین باید به فرزندان خود مهارت‌های امنیت سایبری را آموزش دهند تا بتوانند از اطلاعات شخصی خود در فضای مجازی محافظت کنند. این آموزش می‌تواند شامل استفاده از گذرواژه‌های قوی، شناسایی فیشینگ و ایمیل‌های مخرب، و اهمیت به‌روز نگه‌داشتن نرم‌افزارها و سیستم‌ها باشد.
5. تقویت مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی
استفاده زیاد از فناوری‌های هوشمند می‌تواند به وابستگی بیش از حد به این فناوری‌ها منجر شود و مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودکان را تحت تأثیر قرار دهد. والدین باید به فرزندان خود فرصت‌های بیشتری برای تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های خارج از خانه فراهم کنند تا بتوانند مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند.
سواد مواجهه با هوش مصنوعی و آماده‌سازی فرزندان برای استفاده از این پلتفرم‌های هوشمند یکی از ضروریات دوران معاصر است. والدین با آموزش مهارت‌های دیجیتال، تشویق به تفکر انتقادی، و نظارت و همراهی، می‌توانند فرزندان خود را برای مواجهه با چالش‌ها و بهره‌مندی از فرصت‌های هوش مصنوعی آماده کنند. روز خبرنگار فرصتی است تا به اهمیت این موضوع بپردازیم و به یاد داشته باشیم که تربیت نسل آینده با سواد دیجیتال، سرمایه‌گذاری‌ای برای آینده‌ای روشن‌تر است.