با این حال قدیمی‌ترین سند فارسی موجود درباره‌ی نام تهران نشان می‌دهد که تهران قبل از قرن سوم هجری قمری وجود داشته است، چون نویسنده‌ای به‌نام ابوسعد سمعانی در کتاب خود از شخصی نام می‌برد که اهل تهران ری بوده و در ۸۷۴ میلادی در گذشته است.
ابوالقاسم محمد ابن حوقل در سال ۳۳۱ هجری قمری در توصیف شهر تهران نوشته است: «تهران در شمال شهر ری واقع شده است و دارای باغ‌های فراوانی است و میوه‌ی آن بسیار متنوع است.»
مورخ معروف، یاقوت حموی در کتاب معتبر و مستند مجمع البلدان درباره‌ی تهران نوشته است: «طهران قریه‌ای است که در زیر زمین ساخته شده و راهی به هیچ‌یک از خانه‌های زاغه‌مانند آن نیست. مگر به دلخواه و خواسته‌ی مردمان آن.»
تهران پیش از اسلام و بعد از آن، از ری تبعیت داشته و ری از شهرهای بزرگ و معتبر شرق بوده است. در آن روزگار تهران دهکده‌ای در اطراف شهر ری بوده است. در فارسنامه‌ی ابن بلخی از تهران به‌خاطر انارهای خوبش یاد شده است.