به گزارش روابط عمومی باغ کتاب تهران، ابتدای پانزدهمین برنامه «فیلم و گپ» در باغ کتاب تهران در حالی برگزار شد که عوامل برنامه، شش سالگی «فیلم و گپ» را جشن گرفتند و با پخش کلیپ و بریدن کیک، به مرور خاطرات برگزاری این برنامه پرداختند.
«فیلم و گپ» در پانزدهمین نشست خود در باغ کتاب تهران، به نمایش و نقد فیلم «سرگذشت زاتوییچی» پرداخت. این فیلم در ژانر درام، رزمی و ماجراجویی بوده و دومین قسمت از مجموعه فیلم‌هایی 25 قسمتی است که ساخت آن تا سال 1974 ادامه پیدا کرد. این فیلم داستان شمشیرزنی نابینا به نام زاتوییچی را روایت می‌کند که از راه مزدوری، قمار و ماساژ دادن گذران زندگی می‌کند. «فیلم و گپ» این هفته از ساعت 18 در سالن شماره 8 باغ کتاب تهران برگزار شد و به بررسی این فیلم و کارگردانی آن پرداخت. میزبان این برنامه سعید قطبی‌زاده، منتقد و مدرس سینما بود.
ژانر خاص سینمای ژاپن
سعید قطبی‌زاده در ابتدای برنامه با اشاره به مضامین فیلم‌های ژاپنی و مقایسه آن با سینمای آمریکا گفت: «وقتی از آمریکا و اروپا به سمت شرق دور خصوصاً ژاپن چشم می‌دوزیم جهان تازه‌ای می‌بینیم. ویژگی جالب‌توجه هنر و سینمای ژاپن این است که هرگز سعی نکرده از سینمایی غیر از خودش الگو بگیرد. هنرمند ژاپنی فرهنگ و آیین و تاریخ خود را پاس می‌دارد. درست است که مجموعه بزرگی از فیلم‌های گانگستری ترسناک و سایر ژانرهای رایج دنیا در سینمای ژاپن وجود دارد اما حتی در این ژانرها هم سینمای ژاپن خود بنیاد است و ژانرها را به شکلی درمی‌آورد که رنگ فرهنگ و تاریخ ژاپنی را بر خود دارد.»
این منتقد سینما ادامه داد: «در همین چارچوب است که می‌توان آثار کارگردانی مانند اوزو را کنار سوزوکی گذاشت. دو هنرمند ژاپنی که برای خلق فیلم‌های خود چندان اعتنایی به مدل‌های سینمایی غرب ندارند. اوزو فیلم‌های خاص خود با قاب‌های ویژه و داستان‌های بی‌موقعیت خلق می‌کند و فیلم‌های اوزو کاملاً یک فضای ژاپنی دارد. سوزوکی هم برای خلق فیلم‌های گانگستری خود اعتنایی به سینمای آمریکا و اروپا ندارد.»
قطبی‌زاده گفت: «این دو هنرمند خاستگاهی یکسان دارند: ژانر گانگستری. سینمای قدرتمند آمریکا، سلطه‌ای عمیق بر سینمای سایر نقاط جهان دارد. اما این قصه در مورد ژاپن متفاوت است. حتی زمانی که فیلمی تجاری ساخته می‌شود رنگ و بوی ژاپنی بر فیلم حاکم است. فیلم‌سازی تجاری همچون مجموعه فیلم‌های زاتوییچی به شکلی است که شرکت‌های بزرگ سینمای پول‌ساز به این سری از فیلم‌ها نظری ویژه دارند. حتی سینمای تجاری ژاپن هم واجد ارزش‌های هنری است و از این حیث است که سینمای ژاپن را متفاوت می‌کند.»
فیلمی با نگاهی نقادانه
قطبی‌زاده با بررسی فیلم «سرگذشت زاتوییچی» گفت: «فیلم امشب سرگرم‌کننده است و تصویری دگرگون از سینمای ژاپن به نشان می‌دهد. این فیلم علی‌رغم الگوی تجاری خود، تصویری نقادانه از سامورایی‌ها و دورانِ اوج این سلحشوران ارائه می‌دهد. چیزی شبیه به نگاه کوبایاشی به همین دوران.»
این مدرس سینما ادامه داد: «برای مثال در یک نمایش اغراق شده یک شخصیت نابینا به نام زاتوییچی که شمشیرزنی نابینا است، جمع بزرگی از سامورایی‌ها را از پا در می‌آورد. نگاه فیلم به شخصیت شمشیر زن نابینا با تصویری که از ژاپن دوران فئودالیسم نشان می‌دهد، نگاهی انتقادی است و از این حیث در تقابل با نگاه کوروساوا قرار می‌گیرد. کوروساوا دوران غلبۀ سامورایی‌ها را تحسین می‌کند و نگاهی توأم با احترام و نوستالوژی به آن دوران دارد. به همین دلیل می‌توان «سرگذشت زاتوییچی» را فیلمی انتقادی به حساب آورد.»