18 خرداد ۱۳۱۶ خبر افتتاح کتابخانه‌ی ملی در روزنامه‌ی اطلاعات با این متن منتشر شد؛ «عمارت جدید کتابخانه‌ی ملی که در شمال عمارت موزه‌ی ایران باستان در خیابان رفاییل ساختن شده است، از هر حیث آماده شد، و از روز دوم تیرماه افتتاح و تالار مطالعه‌ی کتابخانه همه‌روزه به استثنای ایام تعطیل از ساعت هفت صبح تا یک‌ساعت بعدازظهر برای استفاده‌ی مراجعه‌کنندگان دایر خواهد بود.»
تأسیس کتابخانه‌ی سلطنتی در دربار و مهم‌تر از آن تأسیس كتابخانه‌ای در مدرسه‌ی دارالفنون (۱۲۴۲) اولین گام‌ها در مسیر ایجاد كتابخانه‌ی ملی بود. کار ساخت کتابخانه‌ی ملی از سال ۱۳۱۲ کلید خورد. از طرح علی‌اصغر حکمت، کفیل وزارت معارف برای ساخت کتابخانه‌ی عمومی معارف و کتابخانه‌ی ملی. او که قبل از این طراحی و معماری موزه‌ی ملی را به آندره گدار، معمار فرانسوی ساخته بود، این‌بار هم طراحی کتابخانه‌ی ملی را به او سپرد. گدار هم در طراحی این کتابخانه از طرفی به طرح موزه‌ی ملی چشم داشت و از طرفی دیگر به مدل کتابخانه‌های کنگره‌ی آمریکا و کتابخانه‌ی ملی بریتانیا، با میز و نیمکت‌های چوبی و پنجره‌های بزرگ و دل‌باز به سمت خیابان.
ساخت کتابخانه‌ی ملی در اوایل سال ۱۳۱۶ به پایان رسید و مخزن‌های آن پر از کتاب شدند اما تا سوم شهریور همان سال که کار ساخت موزه‌ی ملی هم تمام شد، به‌طور رسمی افتتاح نشد. این کتابخانه ۵۵۰ متر مربع مساحت داشت و در دو طبقه برای ۴۰ هزار جلد کتاب مخازن طراحی و ساخته شده بود. برای تجهیز مخزن کتابخانه‌ی ملی در خرداد ۱۳۱۶ در مجموع ۱۳۷۱۲ نسخه‌ی چاپی و خطی به کتابخانه تحویل داده شد. کتابخانه‌ی ملی ساختمانی بود در خیابان رفاییل. جایی بین میدان مشق -که به آن می‌گفتند باغ ملی- و بیمارستان سینا. در نهایت ۲۳ شهریور ۱۳۱۶ بود که اسم این کتابخانه را به‌طور رسمی گذاشتند «كتابخانه‌ی ملی ایران.»