در تهران قدیم بعضی از همسایهها با هم قرار میگذاشتند٬ هرکسی که سحر زودتر بیدار شد، همسایههای دیگر را هم بیدار کند. در صورتی که خانههاشان دیوار به دیوار بود، با کوبیدن مشتهای پی در پی به دیوار٬ همسایه را بیدار میکردند. در غیر این صورت کوبهی در را میکوبیدند تا از خانه صدای «کیه» بلند شود و یقین پیدا کنند که اهل خانه بیدارند.
اعلام غروب آفتاب و افطار از چهار گوشهی شهر بهوسیلهی شلیک دو توپ صورت میگرفت. هر غروب و سحر با شلیک سه تیر روزهداران از پایان روزه و آغاز شب مطلع میشدند.
کسبوکار بعضی از افراد غیر از نانوا و قصاب و بقال در این ماه رونقی نداشت و به حالت تعطیل درمیآمد، چون روزهدارها به دلیل شبزندهداری تا ظهر روز بعد میخوابیدند.
طبق آنچه که در آن عصر قاجار بوده است، روزهداران پس از اذان مغرب یک وعده افطاری میخوردند که وعدهای سبک بود. پس از آن نوبت شام بود که معمولا غذاهای پختنی چرب و سنگین بود. افطار ماه رمضان معمولا شامل نان و پنیر وسبزی، ماست کیسهای، حلوا، مربا، فرنی، یخ دربهشت، شیرو شکر، انواع ترشی، خیار، افشرهی آبلیمو و دوغ بوده است. برای شام هم کته چلاو و پلاو دوقاب، خورش مرغ و گوشت، کوبیده و کباب شامی، کباب لوله و آبگوشت کوکو و آش تدارک دیده میشد. برای شب نشینی پس از افطار نان قندی و روغنی، پنیر، مربا بالنگ، ماست کیسهای، حلویات مسقطی و انگبین، انواع فالوده از جمله فالودهی نشاسته، سیب، مغز خیار و سکنجبین، خوشاب گوجه و ریواس و آلبالو و میوههای فصل شامل گوجه و زردآلو و ریواس مهیا میشد.
«کولیوررایس»، سفرنامهنویس انگلیسی دربارهی ماه مبارک رمضان در روزگار قاجار نوشته است: «… در طی ماه رمضان شیرینیپزان و قنادان بهترین و خوشمزهترین شیرینیها را تهیه میکنند. بازار داد و ستد قصابها، خواربار فروشها و میوهفروشها بسیار گرم است چون مهمانیها ۲۹ شب ادامه پیدا میکند».
عکس اول: سفرههای افطار در ماه رمضان در دربار ناصرالدینشاه
عکس دوم: یکی از قنادیهای تهران قدیم
عکس سوم: یک مراسم افطاری در دورهی قاجار
عکس چهارم: مجلس سخنرانی ماه مبارک رمضان در روزگار قاجار
عکس پنجم: مسجد سپهسالار در ماه مبارک رمضان
عکس ششم: مراسم پختن افطار در دورهی ناصرالدینشاه