میگویند قدمت زولبیا و بامیه به زمان ناصرالدین شاه قاجار میرسد؛ جعفر شهری در کتاب طهران قدیم مینویسد: «از تحولات دیگر ماه رمضان آمدن زولبیا و بامیه و گوش فیل و پشمک بود که فقط در همین ماه به بازار میآمد چنانکه نقل قولی است از مظفرالدین شاه که گفته بود: ماه رمضان هم نمیآید بامیه سیری نوش جان کنیم».
میگویند مرغوبترین بامیهها در تهران و قم تهیه میشده. از معدود بازماندگان قدیمی این حرفه در تهران «سیدعلی نوریزاده» است که مغازهاش در میدان قیام با نام زولبیاسرای «بهبه» همچنان برجاست. شیرینیفروشهای قدیمی میگویند که ماندگاری بامیه ترکی، به خاطر وجود سیدعلی بوده است. بامیههای ترکی همان بامیههای بلند و نازکی هستند که هنوز هم در بازار تهران روی طبق بامیهفروشها میتوانید ببینید.
سیدعلی نوریزاده که متولد ۱۳۰۷ است تعریف میکند: «چراغعلی از قدیمیترین بامیهپزهای تهران در همین کوچه «اسماعیل بزاز» بود که هیچ کس را به داخل مغازهاش راه نمیداد تا مبادا روش پخت بامیه را که به بامیه ترکی معروف است، یاد بگیرد. به خاطر همین من و بچههای هم سن و سالم که ۱۰-۱۲ ساله بودیم، جلوی در مغازهاش با طبق صف میکشیدم و منتظر میماندیم تا بامیه در طبقمان بریزد و ما ببریم بفروشیم. آن موقعها مثل امروز بامیه و زولبیا را در شهد نمیانداختند تا شیرین شود، جدا کاسهای از شیره کشمش را کنار طبق بامیه میگذاشتند تا هر کس دوست دارد به اندازه طبعش بامیه را در آن شیره فرو کند و بعد بخورد. بعد از مرگ چراغعلی بامیهپز به سراغ شاگرد او رفتم که در تکیه زرگرها مشغول به کار بود. هرچه اصرار کردم بامیهپزی یادم بدهد، قبول نمیکرد. آخر سر ۳۰۰ تومان دادم تا یادم داد. آن زمان ۳۰۰ تومان خیلی بود. شاگرد چراغعلی، بامیهپزی بلند را شفاهی برایم گفت و من یاد گرفتم. وقتی دیدم مردم این شیرینی را دوست دارند و در بین آنها جا افتاده است و خوشخوراک هم هست، به این فکر کردم که خودم به دنبال پخت این شیرینی بروم تا رونق آن با مرگ چراغعلی از بین نرود و همین باعث شد تا الان نام و مزه این شیرینی ماندگار بماند و خیلیها از پخت آن نانی بخورند».
عکس دوم: سیدعلی نوریزاده، از قدیمیترین بامیهپزهای تهران (سال ۱۳۹۱)
عکس سوم و چهارم: زولبیاسرای بهبه
عکس پنجم: بامیه ترکی
منبع: خبرگزاری مهر